Schoolgaande jeugd in Antwerpen tijdens de Tweede Wereldoorlog

Stedelijk Onderwijs Antwerpen ontwikkelde in samenwerking met het Vredescentrum van de provincie en stad Antwerpen dit gratis kant-en-klare lessenpakket over schoolgaande jeugd in Antwerpen tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Scholen die vandaag nog bestaan, hebben soms een (onbekend) oorlogsverleden. Dit lessenpakket creëert een nieuw bewustzijn over de Tweede Wereldoorlog bij leerlingen vandaag en houdt de verhalen van leerlingen van toen levend.

Vul jouw lessen over de Tweede Wereldoorlog aan met één of meerdere lessen vol weetjes, persoonlijke verhalen uit Antwerpen, beeld- en videomateriaal en interactieve doe-activiteiten.

De lessen zijn geschikt om online of offline te gebruiken.

3e graad van het lager onderwijs
Leergebieden mens en maatschappij, sociale vaardigheden, Nederlands en Frans
Elke les bestaat uit een verschillend aantal slides. Afhankelijk van de gesprekken in de klas, neemt een les meer of minder tijd in beslag.
Gratis

Voorbereiding

Er is weinig voorbereiding nodig om de lessen te gebruiken. Bekijk de presentatie op voorhand zodat je weet hoe de les in elkaar zit en wat je nodig hebt om ermee aan de slag te gaan. Je kan er uiteraard voor kiezen bepaalde opdrachten anders aan te pakken of over te slaan.

Voor de leerlingen is basiskennis over de Tweede Wereldoorlog een meerwaarde om met de lessen aan de slag te gaan. De introductieles vat deze beknopt samen.

Download de handleiding

Opmerking: Je kan de onderstaande lesmodules online bekijken en/of downloaden voor offline gebruik via deze pagina.

Geschiedenis en de Tweede Wereldoorlog (introductieles)

Kom in deze inleidende les te weten hoe je omgaat met geschiedenis, geschreven en ongeschreven bronnen en leer kritisch kijken naar verhalen die je tegenkomt. Via nepnieuws en propaganda wordt de Tweede Wereldoorlog (beknopt) geïntroduceerd. Dit hoofdstuk vat deze oorlog samen en introduceert een aantal begrippen die in de volgende lessen ook aan bod komen.

Censuur, vrijheid en verzet

Censuur, wat is dat? En wat heeft vrije meningsuiting daarmee te maken? En zijn we echt helemaal vrij om onze mening ALTIJD te uiten? Bronnen tonen aan hoe censuur tijdens de Tweede Wereldoorlog ook de school binnendrong, hoe leerboeken en schriften werden aangepast en leerkrachten en leerlingen het zwijgen werd opgelegd. Maar niet iedereen gehoorzaamde zomaar, zeker niet het verzet! Wat zou jij doen?

Angst, honger en vriendschap

Met een lege maag les volgen, hoe voelt dat? Het oorlogsrantsoen was zeker niet voldoende om van snel groeiende kinderen gezonde volwassenen te maken. Getuigen vertellen over het oorlogsmenu, winterhulp en de extraatjes die ze al dan niet op de zwarte markt vonden, dankzij bijvoorbeeld een koe met 2 koppen.

Naast honger speelde ook angst een rol. Angst voor bombardementen. Of was het schuilen in de kelder eerder een leuk excuus om geen les te moeten volgen? In deze les wisselen negatieve gevoelens gekoppeld aan de oorlog af met verhalen over vriendschap die elke dag moed gaven om verder te gaan.

Gelijkheid, mensenrechten en Jodenvervolging

Leerlingen denken na over gelijkheid en ongelijkheid. Vanuit een experiment komen ze te weten hoe ze hier zelf over denken en maken ze kennis met de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Concrete getuigenissen en andere bronnen (foto’s, verordeningen, Jodenregister) van Antwerpse (Joodse) kinderen brengen leerlingen van vandaag in contact met leerlingen van toen. Dankzij deze les wordt duidelijk hoe de vrijheid van Joden geleidelijk aan volledig werd ingeperkt en welke desastreuze gevolgen dit had.

Herinneren en herdenken: Hoe doe je dat? (verwerkingsles)

Deze les vertrekt vanuit zichtbare sporen in de omgeving van de school. Straatnamen, monumenten, kleine gedenktekens… Wat betekenen ze, waarom zijn ze er en hoe komt het dat ze belangrijk zijn? Ook het rituele aspect van herinneren en herdenken komt aan bod door heel concreet na te denken over de symboliek achter bepaalde herdenkingshandelingen. Deze doe-les stimuleert leerlingen om een bestaand herdenkingsmonument te ontleden aan de hand van concrete vragen. Vervolgens gaan ze zelf aan de slag en maken ze een monument en plechtigheid voor hun Antwerpse leeftijdsgenoten die de oorlog niet overleefden.

Goed om te weten!