Buurtwerkster Hafida Dalaa ontdekte per toeval dat het buurthuis waarin zij werkt en mensen samenbrengt, vroeger de thuis was van een Joods gezin, de familie Mendelsohn. Tijdens Open Huizen vertelde Hafida het verhaal van de zwaar getroffen familie, samen met Marc Weyns, mede-initatiefnemer van de struikelstenen. Hafida interviewde ook Fatima, een 13-jarig meisje dat uit Afghanistan moest vluchten. Zo legde ze de link tussen vluchtverhalen van vroeger en vandaag.
Schandjla en Samuel Mendelsohn, de twee oudste kinderen van het gezin. Copyright ARA. Vreemdelingendossiers nrs. A402.368 en A406.887.
David Mendelsohn en Chana Cieszkowska vestigden zich in 1930 in de Ten Eekhovelei 337 in Deurne met hun kinderen Samuel en Schajndla. Daar werd in 1931 ook hun jongste dochter Rosa Frieda geboren. Vlak voor de oorlog overleed David, die als schoenmaker de kost verdiende. Chana nam de schoenwinkel over, dochter Schandjla ging aan de slag als naaister en Samuel werkte bij een schoenmaker. Maar in 1942 werd het voor Joden erg onveilig in Antwerpen. Het gezin verhuisde, zoals veel andere Joodse families, naar Brussel.
In september 1942, tijdens de enige grote Jodenrazzia in Brussel, werd het gezin ’s nachts opgepakt en weggevoerd naar de Dossinkazerne. Chana, Samuel, Schandjla en Rosa Frieda werden allen op 4 september met Transport IX naar Auschwitz weggevoerd en daar vermoord. Op initiatief van Marc Weyns en de buurtgroep ‘Struikelstenen in Deurne’ werden voor het buurthuis struikelstenen gelegd voor Chana, Schandjla, Samuel en Rosa Frieda.
Het verhaal van de Mendelsohns is een verhaal van een familie die op de vlucht is voor vervolging, haat en geweld. Vandaag zijn nog steeds miljoenen mensen op de vlucht. Hafida verbond tijdens Open Huizen verleden en heden door de schrikwekkende parallellen te tonen. Ze interviewde Fatima Noori. Fatima moest haar geboorteland Afghanistan ontvluchten toen ze amper 8 jaar oud was. Vandaag, op haar 13de, schreef ze een boek waarin ze haar hele verhaal vertelt. Met haar boek wil ze laten zien dat mensen op de vlucht veel meer zijn dan de stempel ‘vluchteling’. Want vluchten doe je niet zomaar, en achter elke vlucht zit een verhaal.
Fatima’s boek Het boek van Fatima. Een stem tegen de stilte verscheen op 2 november bij Davidsfonds.
Open Huizen
Tijdens de Tweede Wereldoorlog vielen in Antwerpen zo’n 25.000 dodelijke slachtoffers door vervolging en geweld van het naziregime. Vele anderen liepen psychische, lichamelijke en materiële schade op. Open Huizen houdt de herinnering aan deze mensen levend. Het zijn kleine herdenkingen voor slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Vertellers, bezoekers en bewoners delen verhalen over stadgenoten op bijzondere locaties waar slachtoffers woonden en werkten.
De eerste editie van Open Huizen vond plaats op 9 en 10 oktober 2021.