Hugo Van Kuyck, de Antwerpse kaartenmaker voor D-Day
1 december 1902. Die dag ziet in Antwerpen Hugo Van Kuyck het levenslicht. Hij groeit op in een familie van kunstenaars, professoren en politici. Ongetwijfeld het meest bekend is zijn grootvader Frans Van Kuyck. Maar liefst 20 jaar lang is deze vooraanstaande liberaal schepen van Antwerpen. Daarnaast is hij ook een getalenteerd kunstschilder. Zoon Hugo is op jonge leeftijd vooral gepassioneerd door water en zeilen. Zo ontwerpt en bouwt hij al in zijn tienerjaren zijn eigen zeilboten, de “Zwaluw I” en “Zwaluw II” . Tijdens de Tweede Wereldoorlog speelt hij een belangrijke rol bij de voorbereiding van de geallieerde landing in Normandië in 1944.
De grootvader van Hugo Van Kuyck, Frans Van Kuyck, is tussen 1895 en 1915 schepen voor Stad Antwerpen. Hij is bovendien een getalenteerd kunstschilder
Op de schoolbanken loopt het voor Hugo Van Kuyck minder vlot. Hij volgt weliswaar de richting Latijn-Wetenschappen aan het Koninklijk Atheneum, maar de leraars schijnen niet onder de indruk van zijn capaciteiten. De directeur stuurt zijn vader zelfs een brief waarin hij waarschuwt voor de gebrekkige inzet van zijn zoon. Het draait echter helemaal anders uit.
Zeilboten en architectuur
Foto links: Hugo Van Kuyck in 1921. Reeds van erg jonge leeftijd is hij erg begeesterd door zeilen en schepen ( foto: FelixArchief Antwerpen). Foto rechts: Het door Hugo Van Kuyck zelf ontworpen zeilschip Zwaluw II (foto: Collectie MAS).
Architectuur bepaalt een groot deel van het leven van de talentvolle Hugo Van Kuyck. In 1926 nodigt de gerenommeerde Belgische art nouveau architect Victor Horta hem uit voor een stageplaats. Nog een jaar later schrijft hij zich in aan de Gentse Rijksuniversiteit. Hugo Van Kuyck ontvangt er vier jaar later zijn diploma burgerlijk ingenieur. Hij raakt al snel overtuigd van nieuwe architecturale ideeën. Dit levert hem aandacht op in België en in het buitenland
Na een lezingenreeks in Scandinavië over architectuur wordt Hugo Van Kuyck gastdocent aan de universiteit van Yale (VS)
De jonge ingenieur-architect verliest zijn avontuurlijk kantje niet. En ook al behaalt hij in 1935 zijn vliegbrevet, de zee blijft hem aantrekken.
Met het door hem zelf ontworpen zeiljacht Askoy onderneemt hij in 1938 een heuse wetenschappelijke wereldreis. Maar het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog dwarsboomt de ambitieuze plannen. Noodgedwongen breekt Hugo Van Kuyck in 1939 te Panama zijn reis af. Niet veel later keert hij naar België terug.
In 1938 begint Hugo Van Kuyck aan een wetenschappelijke expeditie rond de wereld
Wanneer de Duitse legers in mei 1940 België overrompelen, vlucht Van Kuyck met de Belgische regering mee naar Frankrijk. Daar krijgt hij van minister van Buitenlandse Zaken Henri Spaak de opdracht om enkele belangrijke documenten in veiligheid te brengen. Wanneer na de Japanse aanval in 1941 op de Amerikaanse marinebasis Pearl Harbor ook de VS in de wereldbrand betrokken raken, rekruteert het Amerikaanse leger de Antwerpse ingenieur-architect. In 1943 stuurt het Amerikaanse leger Van Kuyck naar het Verenigd Koninkrijk. Zijn missie? In het grootste geheim een geallieerde landing in West-Europa voorbereiden.
Hugo Van Kuyck neemt dienst in het Amerikaanse leger. Hij bereidt mee de geallieerde landing in Normandië voor
Sinds de Duitse invasie in de Sovjet-Unie in de zomer van 1941 dringen de Russen er bij de westerse geallieerden op aan om een tweede front te openen op het continent. Alleen is zo’n invasie niet eenvoudig. Het vraagt een minutieuze voorbereiding. Nazi-Duitsland heeft namelijk de Atlantische kust versterkt met een ijzersterke verdedigingslinie, de Atlantikwall. De kuststrook is onvoldoende gekend en bovendien heeft de bezetter deze ook stevig beveiligd met mijnen en andere obstakels. Hier komt de ervaring van Hugo Van Kuyck als ingenieur en cartograaf goed van pas. Op basis van talloze luchtfoto’s, infraroodopnames en informatie verzameld door het Franse verzet brengt hij de kust van Normandië en vooral de getijden gedetailleerd in kaart. Dit laat toe de manschappen veel dichter dan voorheen aan land te brengen. Hugo Van Kuyck’s ingenieuze werk redt die dag vele levens.
De door Hugo Van Kuyck uitgetekende kaarten van de Normandische kusten maken van D-Day een succes
Op 6 juni 1944 is het dan zo ver. D-Day, Operation Overlord, de geallieerde invasie in Normandië. Hugo Van Kuyck is die dag de eerste Belg die voet zet op Franse grond. Samen met zijn manschappen van de Beach Intelligence Section landt hij in de zevende golf op Omaha Beach, het dodelijkste van de vijf landingsstranden. Ze hebben een duidelijke opdracht: peilen of de stabiliteit voldoende is om tanks en ander zwaar geschut toe te laten. Zelf vat hij het in 1948 als volgt samen:
"De herinnering aan dit slagveld zal mij, als een apocalyptisch visioen, steeds bijblijven, en ik denk niet dat het uit de geest zal verdwijnen van diegenen die op die enige dag er tegelijk acteur en toeschouwer van waren."
Hij zwaait uiteindelijk af als luitenant-kolonel. Voor zijn belangrijke bijdrage beloont het Amerikaanse leger hem onder andere met de Bronze Star Medal en de Legion of Merit.
Na de oorlog keert Hugo Van Kuyck terug naar zijn eerste liefde, de architectuur. In 1945 liggen Europa, België en Antwerpen in puin. Na vijf jaar oorlog zijn huisvesting en woningnood acute problemen. Hugo Van Kuyck grijpt terug naar zijn vooruitstrevende ideeën. Vanaf 1954 worden van zijn hand grote sociale appartementsgebouwen aan de Luchtbal gebouwd. Samen zijn ze goed voor meer dan 1000 nieuwe appartementen. Hugo Van Kuyck drukt zijn stempel op het uitzicht van naoorlogs Antwerpen. Zo ontwerpt hij bijvoorbeeld ook het torengebouw voor de 'Bell Telephone Manufacturing Company' aan het Zuid, gebouwd in 1953.
Na de oorlog neemt Van Kuyck zijn architectuurcarrière terug op. Links het torengebouw van de Bell Telephone Manufacturing Company. Rechts een flatgebouw in de Antwerpse wijk Luchtbal ( (foto's: FelixArchief).
Tussen de vele bouwprojecten door blijft Hugo Van Kuyck de tijd nemen om te genieten van zijn andere passie: zeilen.
Tussen 1962 en 1972 is hij voorzitter van de Royal Yacht Club op Linkeroever. Met zijn zelf ontworpen schop Askoy II vaart hij in de Noordzee en de Baltische zee. In 1974 verkoopt hij dit schip aan een andere zeilliefhebber, de Brusselse zanger Jacques Brel. Op die manier eindigt het leven van de bekende Antwerpenaar zoals het begon, met een liefde voor zeilen en zelf ontworpen schepen.
Hugo Van Kuyck aan boord van zijn laatste zeilboot, de Askoy II.
Hugo Van Kuyck overlijdt te Antwerpen op 29 september 1975, op 72-jarige leeftijd. Een groot deel van zijn privé- en bouwkundig archief kan worden geraadpleegd in het FelixArchief Antwerpen.