Aan de Loodswezensite komt een nieuw namenmonument ter herdenking van alle dodelijke Antwerpse slachtoffers van WO II. Op 17 januari raakte bekend wie het monument en de site zal ontwerpen. Dat is een multidisciplinair ontwerpteam onder leiding van Bureau Bas Smets. Op dit ogenblik loopt het onderzoek naar de namen van de naar schatting 25.000 Antwerpse slachtoffers.
Het namenmonument komt aan een unieke locatie langs de Schelde. Ooit bevonden zich hier de historische vlieten, binnenstedelijke havens die dwars op de Schelde stonden. Het ontwerp visualiseert de 3 vlieten opnieuw. Dat gebeurt door 6 lineaire muren die het namenmonument vormen. De vlietmuren dragen de namen van de Antwerpse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Langs de gedenkmuren komen 3 herinneringstuinen. Ze brengen generaties en gemeenschappen samen.
De herinneringsmuren markeren de vroegere vlieten. © Bureau Bas Smets
Een steen voor elk slachtoffer
Het FelixArchief – Stadsarchief voert op dit ogenblik onderzoek naar de namen van de Antwerpse slachtoffers. Die behoren tot 4 grote groepen: slachtoffers van de Holocaust, burgerslachtoffers van nazigeweld, burgerslachtoffers van militair geweld en militaire slachtoffers. Elke naam wordt afzonderlijk gegraveerd op een natuursteen. Per slachtoffergroep worden de stenen langsheen de vlietmuren geplaatst. Zo drukken ze de individualiteit uit van elke slachtoffer en maakt hun grote aantal het drama van de Tweede Wereldoorlog beter begrijpbaar.
Bedoeling is dat het gebruikte materiaal verschilt naargelang het aantal geleefde decennia van het slachtoffer. Op deze manier wordt duidelijk hoe sterk verschillende leeftijdsgroepen getroffen werden door het oorlogsgeweld. Het creëert ook een verwantschap over de verschillende slachtoffergroepen heen.
De namen op de vlietmuren nodigen bezoekers uit om een wandeling langs de herinneringstuinen te maken. Alles samen zijn de gedenkmuren 336 meter lang. Ze bestaan uit meer dan 25.000 gedenkstenen.
Het namenmonument maakt deel uit van de Loodswezensite waarvan het een prominent aspect wordt. © Bureau Bas Smets
Geïntegreerd ontwerp
De vlietmuren en de herinneringstuinen maken deel uit van de Loodswezensite, 1 van de 7 deelgebieden van het masterplan Scheldekaaien. In het ontwerp van dit scharnierpunt tussen de Schelde, de binnenstad en het Eilandje staan vergroening en de link met erfgoed voorop. Het ontwerp integreert het nieuwe namenmonument in de Loodswezensite, waar het een prominent aspect van wordt. In principe starten de werken aan dit gebied begin 2024.
Het ontwerpteam onder leiding van Bureau Bas Smets bestaat verder uit Gijs Van Vaerenbergh bvba, Atelier Ruimtelijk Advies bv, Steenmeijer Architecten bvba, Antea Belgium nv, UTIL cv, Endeavour nvdr cvba, en Plant en Houtgoed bvba.
Op de website van Namenproject Antwerpen vind je de laatste stand van zaken van het onderzoek. Je kan er ook opzoekingen doen naar namen van overleden Antwerpse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog.
De naam van elke slachtoffer komt op een aparte steen. Stenen van slachtoffers uit dezelfde leeftijdsgroep bestaan uit hetzelfde materiaal. © Bureau Bas Smets